Hoe oud is de paardenmarkt

Hoe oud is Neerlands Oudste Paardenmarkt eigenlijk? En is het wel de oudste paardenmarkt in Nederland? Die laatste vraag beantwoorden we gewoon met een volmondig JA! In 2022 is de 1075e editie aan de beurt. Dat wil overigens niet zeggen dat de markt ook 1075 jaar oud is. Er zijn jaren geweest dat de markt niet gehouden is.

Kijk je naar de historie (zie ook links in het menu), dan wordt er rond het jaar 840 al melding gemaakt van paardenhandel in Valkenburg. Dat jaartal is redelijk goed en wetenschappelijk onderzocht. Dat betekent dat de markt anno 2016 zo rond de 1176 jaar oud is.

Hoe vaak gehouden?

Niet zeker is of er in 1260 een markt gehouden is, omdat op dat moment de rechten waren verkocht aan Vlaardingen. En is het jaar 1866 wel meegeteld als marktjaar? Vanwege de toenmalige cholera-epidemie was er weliswaar geen kermis, maar blijkbaar wel een markt. Of hechtten de Valkenburgers toen ook al zoveel waarde aan het vertier rond de markt, dat een marktjaar alleen werd meegeteld als er ook kermis of ander vertier was? Dat is moeilijk te achterhalen.

Zeker is wel dat er tijdens de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog geen markt gehouden is. De ‘commissie’ deed namelijk in 1946 de volgende oproep aan de Valkenburgers:

Dorpsgenoten!

Op woensdag 11 september zal onze aloude paardenmarkt weer worden gehouden. Aangezien er 5 jaar verlopen zijn, sinds het laatste paard aan de lijn stond, valt het te begrijpen, dat er weer de aandacht op zal moeten worden gevestigd. Hiervoor zal reclame worden gemaakt op veewagens, in kranten enz. enz. Het moet voor iedere Valkenburger een eer zijn dat deze markt slaagt. Wilt u hieraan meewerken door een bijdrage?

De Commissie

En inderdaad, voor wie er nog aan mocht twijfelen: dat jaar is het hele bedrag, dat werd gecollecteerd, opgegaan aan advertenties. Zo zijn er in het archief rekeningen terug te vinden van onder meer ‘Het Paard’ en ‘De Boerderij’. Verder werden er affiches en banieren gedrukt. Valkenburg móest weer op de kaart komen!

In het blad ‘Vee en Vlees’ (tegenwoordig heb je de Paard & Sport, om maar even het verschil in denken over paarden aan te geven) van 16 september 1971 wordt verslag gedaan van de Valkenburgse paardenmarkt. Een citaat:

“De historie is zover in de nevelen van de middeleeuwen verhuld, dat wij niet achter het juiste rangcijfer konden komen. Ons werd verteld, dat dit jaar de 1072ste paardenmarkt plaatsvond; anderen spraken over de 1100 zoveelste. Hoe het ook zij, allen waren het er over eens, dat het hier om een respectabele traditie gaat van meer dan duizend jaar.”

In 1971! Als de daar genoemde telling klopt, dan zou 2007 dus zijn 1108e editie beleven. Daar gaan we maar even niet van uit. Bovendien maakt onze eigen Valkenburgse correspondent in 1975 melding van het feit dat de markt voor de 1031e keer wordt gehouden. En dat klopt dan weer met onze telling, namelijk dat in 2007 de 1063e aflevering plaatsvindt. En zitten we ernaast, dan is de markt blijkbaar vaker gehouden dan wij kunnen nagaan!

De oudste?

Heeft Valkenburg de oudste paardenmarkt van Nederland? Wij weten zeker van wel. Want wat is de oudste? De markt die het vaakst gehouden is of de markt die het éérst gehouden is? Wij gaan uit van het laatste. Een wekelijkse markt die honderden jaren later is ontstaan zou het dan met gemak winnen van Valkenburg. Het gaat dus om de markt die het éérst gehouden is.

De markt van Beusichem wordt volgens onze bronnen in 1561 voor het eerst genoemd, maar dat neemt niet weg dat deze ook eerder gehouden kan zijn. Vanaf 1461, zoals een bezoeker van deze website aangaf. Op de site van de paardenmarkt van Heenvliet is te lezen dat de rechten voor het houden van een paardenmarkt aldaar werden verleend in 1687. De marktrechten bestonden al langer, namelijk sinds 1469. Er van uitgaande dat er toen al ‘clandestien’ in paarden werd gehandeld (zoals Valkenburg rond 840 ook officieel een vlas- en linnenmarkt was), dan gaat de geschiedenis van de markt in Heenvliet dus ruim 500 jaar terug. Zuidlaren dan. Daar is de markt ontstaan rond het jaar 1200. Omdat ‘wij’ in Valkenburg al paarden verhandelden rond het jaar 840, mogen we rustig zeggen dat Valkenburg ‘dé mart’ heeft!